Karaciğer Yağlanmasında Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Karaciğer yağlanması, günümüzde hızla yaygınlaşan önemli sağlık sorunlarından biridir. Vücudumuzdaki en büyük ve önemli görevlere sahip olan karaciğer, sağlıklı bir birey olmak için oldukça önemli bir organdır. Bu nedenle karaciğer sağlığına dikkat etmek bizim için çok önemli olmalıdır. Bilim insanları tarafından yapılan çalışmalar sonucunda yetişkinlerin %25’i kadarında karaciğer yağlanması olduğu tespit edilmiştir. Karaciğerin normal yağ içeriği yaklaşık olarak yüzde 10’dur. Karaciğer yağlanmasında ise %10 olan bu oranın üzerine çıkar. Karaciğerde biriken yağlar, karaciğerde yapısal ve fonksiyonel olarak değişikliklere yol açar.
Karaciğer Yağlanması Nedir?
Karaciğer yağlanması, karaciğer hücrelerinde normal kabul edilen %10 yağ oranının üzerinde yağ birikmesi sebebiyle ortaya çıkan bir karaciğer hastalığıdır. Oluşan bu yağlanmanın derecesi arttıkça karaciğerde önemli ölçülerde iltihaplanmalar oluşmaya başlar ve karaciğerin fonksiyonlarında azalma meydana gelir. Bu durum karaciğer hücrelerinde zedelenmeye neden olabilir, karaciğer kanseri ve siroza kadar varabilen ciddi karaciğer hastalıklarına zemin hazırlayabilir.
Karaciğer yağlanması, sinsice ilerler ve belirli bir düzeye ulaşana kadar genellikle belirti vermez. Erken evrede olan karaciğer yağlanmaları genellikle farklı bir nedene yönelik olarak yapılan ultrasonografik incelemeler esnasında tesadüfi bir şekilde tespit edilir. Fakat ilerledikçe hastalık hem kendisi, hem de yol açtığı farklı hastalık türlerine özgü belirtiler vermeye başlar. Karaciğer sağlığı üzerinde çok ciddi bir tehdit oluşturan karaciğer yağlanması, teşhis edildiği andan itibaren tedavi edilmeye başlanmalı, bu duruma uygun beslenme alışkanlıklarını değiştirmeli ve bu tanıyı alan hastalar düzenli olarak kontrolden geçirilmelidir.
İlginizi Çekebilir: Popüler Beslenmede Kullanılan 7 Farklı Diyet
Karaciğer Yağlanmasının Belirtileri Nelerdir?
Karaciğer yağlanması hastalığına bazen sessiz karaciğer hastalığı da denir. Bu durumun nedeni, hastalığın herhangi bir belirti göstermeden ilerlemesi ve daha ağır karaciğer hastalıklarına zemin hazırlamasıdır. Karaciğer yağlanması olan birçok insan, karaciğer hasarı gelişmeden karaciğerlerinde bulunan normalin üzerinde yer alan yağ ile yaşar.
Karaciğer yağlanmasının belirtileri şunları içerebilir:
- Şiddetli bir şekilde yorgunluk hissi
- Güç kaybı veya güçsüzlük
- Kilo kaybı
- Ciltte veya gözlerde olağanüstü sararma
- Deride örümcek ağı benzeri kan damarları
- Uzun süreli kaşıntı
Karaciğer Yağlanmasının Nedenleri Nelerdir?
Karaciğer, vücutta yağ metabolizmasında önemli görevlere sahip olan önemli organlardan biridir. Çalışma düzeni ve enzim dengeleri çeşitli nedenlere bağlı olarak bozulma yaşadığında karaciğer yağlanmaya ve büyümeye başlar. Bu durumun gelişiminde rol oynayan pek çok etken de oldukça mevcuttur. Bunların başında günümüzde de çok yaygın olan sağlıksız beslenme yer almaktadır. Gün içerisinde tüketilen besin türleri, günlük alınan yağ miktarları, öğün aralıkları ve yapılan öğünler ile uyku vakitleri arasındaki süreler gibi beslenmeye ilişkin pek çok faktör sağlıklı ve dengeli bir şekilde ayarlanma yapılmaması durumunda karaciğer yağlanmasının gelişme ihtimali yükseldikçe yükselir. Bunun haricinde karaciğer yağlanması oluşumunda risk faktörü olan bazı etkenler de şunlardır:
- Obezite
- Alkol ve sigara kullanımı
- Hızlı kilo alıp verme
- Sürekli kullanım gerektiren bazı ilaçlar
- Hareketsiz yaşam durumu
- Düzensiz yaşam tarzı
- Yüksek kolesterol
- İnsülin direnci ve diyabet hastalığı
- Toksin içeriği yüksek olan besinlerin tüketimi
- Gebelik
Karaciğer yağlanmasının görülme sıklığı kadın ve erkek bireylerde hemen hemen aynı orandadır. Fakat orta yaş ve üzerindeki bireylerde karaciğer yağlanmasına yakalanma olasılığı gençlere oranla çok daha yüksektir. Yetişkin bireylerin yaklaşık %30’unda görülen karaciğer yağlanması her 10 kişiden birinde karaciğerde enzimatik dengenin bozulmasına bağlı olarak ortaya çıktığı saptanmıştır.
İlginizi Çekebilir: Rooibos Çayının Özellikleri
Karaciğer Yağlanması Nasıl Tedavi Edilir?
Basit karaciğer yağlanması olduğu düşünülen hastalarda tanı veya ön tanı koyulduktan sonra ideal kilosunun üzerinde ya da obezite seviyesinde olan hastalar öncelikli olarak bir uzman diyetisyene yönlendirilerek diyete başlaması, düzenli olarak egzersiz yapması sağlanır. Diyabet hastalarında oral diyabet önleyici ilaçlar ve gerekli ise insülin uygulamaları ile kan şekeri regülasyonu sağlanmalı ve düzenli olarak takip edilmelidir.
Kolesterol yüksekliği bulunan hastalarda ise öncelikli olarak kan lipidlerini dengelemeye yardımcı ilaçların kullanımı sağlanmalıdır. Bu tedaviye uyum sağlayan hastalarda basit karaciğer yağlanması kolay bir şekilde tedavi edilebilir. 6 ay boyunca bu şekilde uygulanacak olan bir tedavi sürecinin ardından karaciğer enzimlerindeki yüksekliği devam eden hastalara karaciğer biyopsisi uygulanmalı ve hastalığın bulunduğu evrenin, karaciğerde yol açtığı hasarın düzeyi konularında gerekli araştırmalar yapılır.
Birinci evre yağlanmanın geri dönüştürülebilmesi daha kolay iken fibrozis ve siroz gibi gelişmiş karaciğer yağlanmasının ileri düzeylerinin geri dönüştürülebilmesi çok uzun yıllar gerektirebilmektedir. Bu hastalarda uzman doktor tarafından önerilecek olan tedavi planına ek olarak düzenli beslenme, egzersiz ve kan şekeri kontrolüne yaşam boyunca özen gösterilmelidir. Ayrıca karaciğer yağlanma evresi ne olursa olsun hastalar sigara ve alkol kullanımından tamamen kaçınmalıdır.
Karaciğer, vücudumuzda önemli görevlere sahip olan ve hayati fonksiyonların yerine getirilmesinden sorumlu olan bir organımızdır. Bu durumdan dolayı karaciğer sağlığının korunması yaşam süresi ve kalitesi açısından çok büyük bir öneme sahiptir. Yaş grubuna göre değişiklik gösteren 3 veya 6 ayda bir yaptırılması gereken rutin kan testlerinizi ihmal etmeyerek karaciğer sağlığınız hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
İlginizi Çekebilir: Gastritte Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Karaciğer Yağlanmasında Beslenme Nasıl Olur?
Karaciğer, sahip olduğu görevler ve fonksiyonlardan dolayı oldukça önemli organlarımızdan biridir. Karaciğer yağlanması da karaciğer organının sahip olduğu görev ve fonksiyonları önleyici bir karaciğer rahatsızlığıdır. Peki karaciğer yağlanmasına sahip olan bir birey nasıl beslenmelidir?
Alkol kullanımına bağlı olarak oluşan karaciğer yağlanmasının tedavisi alkol tüketimini son vermekle başlar. Alkol kullanımına bağlı olmayan (Non-alkolik) karaciğer yağlanmasının tedavisi ise ilaç tedavisinin yanında karaciğere zarar vermeden uygulanan karaciğer yağlanması olan bireylere hazırlanan özel diyet listesi ve egzersiz programları ile mümkündür. Pek çok bilimsel makaleler sonucunda obezite, diyabet, insülin direnci ve kolesterol yüksekliği tedavisinde uygulanan beslenme planlarının karaciğer yağlanması tedavisinde ve karaciğer yağlanması diyet listesi programında uygulanabileceğini göstermektedir.
Karaciğer yağlanması için özel hazırlanan diyet planında sağlıklı yağlar, antioksidan kaynakları ve kompleks karbonhidratlar yer almalıdır. Hücre hasarıyla mücadele eden antioksidan kaynakları, insülin direncine ve iltihaplanma durumuna karşı da yararlı olur. Bu diyet şekli genel özellikleri ile Akdeniz diyeti ile de benzerlik göstermektedir. Karaciğer yağlanması için hazırlanan özel diyet listesi sebze ve meyve açısından zengin olmalıdır; bakliyat çeşitleri, tam tahıl ürünleri ve sağlıklı yağlar beslenme planında da mutlaka yer almalıdır.
Karaciğer yağlanması olan kişilerin çoğunluğunda insülin direncinin bulunduğu gözlemlenmiştir. Vücut insülin salgılar ancak insülin hormonu yeterli düzeyde kullanılamaz ve kanda istenmeyen oranda glikoz birikir; karaciğerde fazla miktarda bulunan bu glikozu yağa çevirir. Bu durumdan dolayı insülin direnci de göz önüne alınarak beslenme düzeninin oluşturulması önemlidir. Bazı yağ çeşitleri insülin hormonunun kullanımını artırabilir. Özellikle omega-3 yağ asitinden zengin olan balık, ceviz, bitkisel yağlar, keten tohumu diyet planında yer almalıdır. Aynı zamanda zeytin, fındık, avokado ve yeşil yapraklı sebzelerin tüketimi de insülin hassasiyeti için önemlidir.
Karaciğer Yağlanmasında Tüketilmemesi Gereken Besinler
Alkol tüketimi karaciğer yağlanması rahatsızlığını tetiklediğinden dolayı kesinlikle yasaklanmalıdır. Fazla şeker tüketiminden uzak durulması gerekir. Şeker içeren kek, kurabiye gibi hamur işleri, gazlı içecekler, hazır meyve suları tüketilmemelidir. Yüksek kan şekeri karaciğerdeki yağ birikimini artırabilir. Kızartma türünde hazırlanan besinler tüketilmemelidir. Beyaz ekmek, pirinç ve makarna karaciğer yağlanmasına kapı açtığından dolayı tüketilmemelidir. Salam, sosis, sucuk ve pastırma gibi şarküteri ürünler tüketilmemelidir. Bu besinlerin doymuş yağ oranı bakımından dolayı karaciğer yağlanmasını tetiklemektedir.
1 Günlük Örnek Karaciğer Yağlanması Diyet Listesi
Aşağıda 1 günlük örnek karaciğer yağlanması diyet listesini bulabilirsiniz. Hazırlanan diyet programı porsiyon ölçüleri 65-70 kg ağırlığındaki birey için ortalama bir kalori miktarını içermektedir. Tüketilmesi gereken miktarların kişinin sağlık bilgisine, cinsiyetine, yaş, boy ve kilo değerlerine göre değişkenlik göstereceği unutulmamalıdır.
Kahvaltı:
- 1 bardak kadar yarım yağlı süt (Light süt de tercih edilebilir)
- 2-3 yemek kaşığı kadar yulaf ezmesi
- 2 dilim ananas ya da 1 adet muz ya da 1 adet elma
- 2 adet kadar ceviz içi
Ara öğün:
- Şekersiz yeşil çay
- 10 adet kadar badem ya da fındık
Öğlen:
- 1 porsiyon bakliyat yemeği
- 1 bardak kadar ayran
- Mevsim salatası
- 1 dilim tam buğday ekmeği
İkindi:
- 1 dilim yarım yağlı beyaz peynir
- 1 dilim wasa
Akşam:
- 1 porsiyon etli ya da kıymalı ya da tavuklu sebze yemeği
- 1 kase kadar yarım yağlı yoğurt
- Mevsim salatası
- 1 dilim tam buğday ekmeği
Gece:
- 1 porsiyon meyve
Karaciğer yağlanması tedaviye ek olarak yukarıda belirtilen bir günlük örnek karaciğer yağlanması diyet listesini de uygulayarak daha hızlı güzel sonuçlara ulaşmak mümkündür. Karaciğer yağlanması için uygulanan tedavi ve diyetlerin yanında ekstra olarak düzenli egzersiz yapılması her türlü sağlık problemlerinin de önüne geçecektir.
İlginizi Çekebilir: Hibiskus Çayının Özellikleri