Pipa Nedir?
Pipa nedir? Pipa nasıl çalınır? Pipanın tarihi nedir? Pipa müzik türleri nelerdir? Pipa müzisyenleri kimlerdir?
Pipa nedir? Pipa, Çin kökenli bir telli çalgıdır. Çin müziğinin en önemli enstrümanlarından biridir ve genellikle geleneksel Çin müziği topluluklarında kullanılır. Pipa, aynı zamanda Asya müziğinin diğer ülkelerinde de yaygın olarak kullanılır.
Pipa, Tang Hanedanı (618-907) döneminde ortaya çıkmıştır ve o dönemde “pi p’a” olarak anılmıştır. Pipa, ilk olarak Orta Asya’da (günümüzdeki İran, Özbekistan ve Tacikistan toprakları) yaygın olan bir çalgı olan barbattan türetilmiştir. Barbat, Persler tarafından icat edilmiş bir çalgıdır ve İpek Yolu aracılığıyla Çin’e taşınmıştır. Çinli müzisyenler, barbatı kendi müziklerine uygun hale getirmek için bazı değişiklikler yapmışlardır ve bu şekilde pipa ortaya çıkmıştır.
Pipa, orijinalinde beş telli bir çalgı olarak ortaya çıkmıştır, ancak daha sonra altı telli hale getirilmiştir. Çalgının yapısı, ahşap bir gövdeye, boynu tutan vidalı bir menteşeye ve perde tahtalarına sahiptir. Teller, elyaf veya ipekten yapılmıştır. Geleneksel olarak, tırnaklarla çalınır. Pipa’nın farklı bölümleri, farklı tonlar ve efektler üretmek için farklı tekniklerle çalınabilir.
Pipa, Çin müziğinin yanı sıra Japon müziği, Kore müziği ve Vietnam müziği gibi diğer Asya müziklerinde de kullanılır. Ayrıca, pipa, Batı müziği ile de füzyon projelerinde kullanılır. Çeşitli popüler kültür eserlerinde de yer alır. Bugün, pipa hala Çin müziğinin en önemli enstrümanlarından biri olarak kabul edilir ve dünya genelinde birçok müzisyen tarafından icra edilir.
İlginizi Çekebilir: Ukulele nedir? Ukulele Çalmanın 5 Faydası
Pipa Yapısı ve Özellikleri Nelerdir?
Aletin yapısı, ahşap bir gövde, boynu tutan bir menteşe, perde tahtaları ve tellerden oluşur. Pipa’nın gövdesi, çoğunlukla kırmızı sandal ağacından yapılır. Gövde, oval veya yarım ay şeklindedir ve yaklaşık 1 metre uzunluğundadır. Gövdenin üst kısmı, ince bir ahşap plaka ile kaplanır ve alt kısmı çeşitli boyutlarda deliklerle donatılmıştır. Bu delikler, aletin akustik özelliklerini ve ses kalitesini belirler.
Pipanın boynu, gövdeye vida veya menteşe ile tutturulmuştur. Boynun üst kısmında, tellerin yerleştirildiği bir çeşit yüzük bulunur. Bu yüzük, tellerin gerilimini ayarlamak için kullanılır. Boynun alt kısmında, perde tahtaları bulunur. Perde tahtaları, tellerin farklı notaları üretmek için basıldığı yerlerdir. Pipanın alt kısmındaki ses delikleri, sesin çıkışını ve rezonansını arttırır.
Pipanın telleri, geleneksel olarak ipek veya nilon tellerdir. Teller, perde tahtaları üzerinde hareket ettirilerek çalınır. Pipanın çalınması, telleri tırnaklarla çalmak, parmaklarla dokunmak ve çekiçlerle vurmak gibi birçok farklı tekniği içerir.
Pipa Müziği Türleri Nelerdir?
Pipa, geleneksel Çin müziğinde önemli bir yer tutar ve birçok farklı müzik türünde kullanılır:
- Klasik Çin Müziği: Pipa, klasik Çin müziğinde en önemli enstrümanlardan biridir. Bu tarz müzikte pipa, diğer enstrümanlarla birlikte çalınarak muhteşem bir uyum yakalanır. Örnek olarak, “Suiyuan Shange” ve “Kangding Qingge” parçaları verilebilir.
- Tang Müziği: Tang hanedanlığı döneminde geliştirilen bu müzik tarzı, pipanın en eski kullanım alanlarından biridir. Bu tarz müzikte, pipa genellikle solo çalınır ve klasik Çin müziğine göre daha hızlı ve canlıdır. Örnek olarak, “Liu Yang River” ve “High Mountain and Flowing Water” parçaları verilebilir.
- Operatik Müzik: Pipa, Çin operalarında da yaygın olarak kullanılır. Bu tarz müzikte, pipa genellikle diğer enstrümanlarla birlikte çalınır ve sahne gösterilerinde kullanılır. Örnek olarak, “Erquan Yingyue” ve “Chu Opera Melody” parçaları verilebilir.
- Yeni Çağ Müziği: Pipa, çağdaş müzikte de kullanılır. Bu tarz müzikte pipa, diğer Batı enstrümanlarıyla birlikte çalınarak ilginç bir müzikal deneyim sunar. Örnek olarak, “Moon over Guan-Shan Mountain” ve “Spring Breeze” parçaları verilebilir.
- Dünya Müziği: Pipa, dünya müziğinde de kullanılır. Pipa, Batı enstrümanlarıyla birleştirilerek, Asya müziği ile Batı müziğini bir araya getiren farklı bir müzikal deneyim sunar. Örnek olarak, Yo-Yo Ma ve Wu Man’ın “Silk Road Suite” albümünde yer alan parçalar verilebilir.
Pipa, geleneksel Çin müziği dışında, caz, rock ve diğer müzik tarzlarında da kullanılmaktadır. Bu nedenle, pipa, günümüzde dünya müziği sahnesinde de popüler bir enstrümandır.
Ünlü Pipa Sanatçıları Kimlerdir?
Pipa, geleneksel Çin müziğinde önemli bir yere sahip olan bir enstrümandır. Ünlü pipa sanatçılarından bazıları:
- Wu Man: Çinli pipa sanatçısı Wu Man, dünya çapında tanınan bir müzisyen ve pipa virtüözüdür. Çağdaş müzik alanında da çalışmaları bulunan Wu Man, Yo-Yo Ma’nın Silk Road Ensemble grubunda da yer almıştır.
- Liu Fang: Kanadalı Çinli pipa sanatçısı Liu Fang, birçok prestijli müzik ödülü kazanmış bir müzisyendir. Ayrıca, dünya çapında konserler veren Liu Fang, geleneksel Çin müziğindeki pipa tekniklerini modern müzikle birleştirerek yenilikçi bir müzikal deneyim sunar.
- Gao Hong: Çinli pipa sanatçısı Gao Hong, Minnesota Üniversitesi’nde profesördür. Geleneksel Çin müziği ile Batı müziğini birleştiren çalışmalarıyla tanınan Gao Hong, dünya çapında birçok ülkede konserler vermiştir.
- Zhou Yi: Çinli pipa sanatçısı Zhou Yi, geleneksel Çin müziği alanında uzmanlaşmıştır. Ayrıca, Amerika Birleşik Devletleri’nde pipa dersleri vermektedir ve Yo-Yo Ma’nın Silk Road Ensemble grubunda da yer almıştır.
- Yang Jing: Çinli pipa sanatçısı Yang Jing, geleneksel Çin müziği ve caz müziği alanında çalışmalar yapmaktadır. Ayrıca, dünya çapında birçok ülkede konserler veren Yang Jing, pipa çalmayı öğreten birçok öğrencisi de bulunur.
- Wu Fei: Çinli pipa sanatçısı Wu Fei, Nashville, Tennessee’de yaşamaktadır. Geleneksel Çin müziği ile Amerikan müziği tarzlarını birleştiren çalışmalarıyla tanınan Wu Fei, farklı tarzları bir araya getirerek yenilikçi bir müzikal deneyim sunar.
Bu sanatçılar, pipa enstrümanı ve geleneksel Çin müziği sahnesinde önemli bir yere sahip olan müzisyenlerdir. Ancak, dünya genelinde pek çok pipa sanatçısı bulunmaktadır ve bu listede yer almayan birçok başarılı müzisyen de bulunur.
