Vejetaryen beslenme, hayvansal besinlerin yerine daha çok bitkisel besinlerin tüketildiği bir beslenme çeşididir. Son zamanlarda daha çok karşılaştığımız bu beslenme türü giderek hayata yayılmaktadır. Hepimizin az çok ismini duyduğu vejetaryenlik kavramı genellikle yanlış anlaşılmaktadır.
Vejetaryen beslenme, özellikle vegan beslenme ile karıştırılmaktadır. İki beslenme çeşidinin ortak noktası hayvansal gıdalardan uzak durmaktır. Bu yüzden vegan beslenme aslında vejetaryen beslenmenin alt gruplarından biridir. Ancak vegan beslenme diğer vejetaryen beslenme çeşitlerine göre çok daha katıdır. Vegan beslenmede hayvan ürünler tüketilmezken diğer vejetaryen beslenmelerde bazı hayvansal gıda ürünleri tüketilebilmektedir.
Vejetaryen Beslenme Nedir?
Vejetaryen beslenme, hayvansal gıdalar yerine bitkisel besinlerin ağırlıklı olarak tüketildiği ve kendi içerisinde bazı çeşitlere ayrılan bir beslenme çeşididir. Vejetaryen diyetle beslenen kişilere vejetaryen denilmektedir. Bazı yanlış anlaşılmalar sonucu veganlık ve vejetaryenlik karıştırılabilmektedir. Birbiriyle oldukça yakından ilişkili olan bu iki kavramı birbirinden ayıran şey, veganlığın bir vejetaryen beslenme çeşidi olması ve hiçbir hayvansal gıdanın tüketilmesine izin vermemesidir. Bu anlamda bakıldığında vegan beslenme daha dar kapsamlı ve katıdır.
Vejetaryen beslenme, gelişmiş ülkelerde daha yaygın görülmektedir. Özellikle ekolojik denge, hayvanları koruma ve hayvan haklarını savunma gibi konularla ilişkilendirilen vejetaryenliğin, bu yaklaşımlarla olan yakından ilişkisi tesadüf değildir. Fazla et tüketimi ekolojik dengenin bozulması, hayvanların yetersiz koşullar altında yetiştirilmesi gibi konularla ilişkilidir. Bu nedenle dünya konusunda duyarlı olan kişiler vejetaryenliği tercih edebilmektedirler.
Vejetaryen Beslenme Türleri Nelerdir?
Vejetaryen beslenme, kendi içerisinde hayvansal gıdaları tüketme oranları ve hangi hayvansal gıdaların tüketilip tüketilmeyeceği konusunda ayrılmakta ve çeşitlenmektedir. Bunlar:
- Vegan diyeti: Bu diyet türünde hiçbir hayvansal gıdaya yer verilmez. Hiçbir et ve et ürünü, hatta bal ve yumurta gibi hayvansal ürünler bile tüketilmez. Bazı veganlar gıda dışındaki ürünleri tüketirken bile içerisinde hayvansal ürünlerin bulunmamasına özen gösterir.
- Pesko-vejeteryanlar: Bu beslenme türünde balık dışında hiçbir et tüketilmez. Süt ve süt ürünleri tüketilmektedir. Pesko-vejetaryenler yumurta da tüketebilirler.
- Polo-vejetaryen diyet: Polo vejetaryen beslenenler kanatlı hayvanların etini tüketebilirler.
- Semi-vejetaryen diyet: Bu beslenme türünde et tüketilmezken süt ve süt ürünleri tüketilebilmektedir. Ayrıca bazı kanatlı hayvanların etleri de sınırlı biçimde tüketilebilmektedir.
- Lakto vejetaryen diyet: Lakto-vejetaryen diyette süt ve süt ürünleri tüketilebilirken hiçbir şekilde et ürünü tüketilmez. Bu beslenme çeşidinde yumurta da tüketilmemektedir.
- Ovo-vejetaryen diyet: Bu beslenme türünde süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri tüketilmezken yumurta tüketimine izin vardır.
- Lakto-ovo vejetaryen diyet: Lakto-vejetaryen ve ovo-vejetaryen beslenmeyi birleştiren bu diyette süt ve süt ürünleri ve yumurta tüketilebilirken et ve et ürünleri tüketilmez.
- Fruvitarianlar (meyve ile beslenenler): Bu diyette meyve ve bazı sebzelerin tüketilmesine izin verilir. Fruvitarianlar kabuklu yemişleri de beslenmelerine dahil edebilirler.
- Makrobiyotik: Bu beslenme çeşidinde iri taneli besinler ve tahıl ürünleri bulunmaktadır.
Vejetaryen Diyette Besin İhtiyacının Karşılanması Ve Hastalıklar
Vejetaryen beslenme konusunda tartışma konusu olan nokta etten alınan protein ve diğer besin maddelerinin yeterli miktarda alınıp alınamayacağıdır. Eğer vejetaryen diyeti iyi bir şekilde hazırlanırsa gerekli tüm besin değerlerinin alınabilmesi mümkündür.
Vejetaryen Beslenme Hastalıklara Yol Açar Mı?
Vejetaryen beslenme konusunda akıllara takılan bir diğer soru da bu beslenme çeşidinin hastalıklara yol açıp açmayacağıdır. Eğer vejetaryen diyeti iyi hazırlanmışsa ve vücudun ihtiyacının olduğu bütün besin değerleri yeterli olarak alınıyorsa bir hastalığa yol açmamaktadır. Ancak vejetaryen diyeti iyi takip edilmezse bazı metabolik hastalıklara ve beslenme yetersizliğine bağlı diğer rahatsızlıklara yol açabilir.
Vejetaryen Beslenmenin Faydaları Nelerdir?
Vejetaryen beslenme doğru uygulandığı zaman bazı hastalıkları önleyebilmektedir. Hipertansiyon, diyabet gibi hastalıkların önlenmesinde vejetaryen diyeti etkilidir. Ayrıca vücut ağırlığının dengelenmesi ve kan basıncının düzenlenmesi konusunda da vejetaryen beslenmenin faydalarından biridir.
Önerilen İçerik: İngiliz Diyeti Nedir?
