BilgiSanat Tarihi

Michelangelo’nun Pieta Heykeli

Pieta heykeli, sanatçının yirmili yaşlarda yaptığı ve imzasını taşıyan tek yapıtıdır. Eserde ölü İsa’yı kucağında tutan Meryem simgelenmiştir. Bu eser Kardinal Jean Bilheres de Lagraulas tarafından mezarına konulmak için sipariş edilmişti. O zamanlar Meryem’in oğlunu yerden kaldırdığı trajik sahne oldukça popülerdi. Dolayısıyla Kardinal sanatçıdan bu anı tekrar canlandırmasını ister. Sipariş sonucunda bizi halen daha etkisi altına alan muazzam eser ortaya çıkmıştır. Bazı eleştirmenler tarafından Sistine Şapel’in tavanından ve Davut heykelinden bile daha iyi olduğunu savunulmaktadır. Günümüzde heykel, cam bir muhafaza ile Vatikan’da bulunan Petrus Bazilikası’nda korunmaktadır.

Heykele bakıldığında bir piramidi andırıyor olması Rönesans etkilerinden biridir. Meryem Ana’nın başından kollarına oradan ise cüppesinin kenarlarına doğruca bakıldığında bir üçgen şeklin oluştuğunu görürüz. Hatta Meryem’in kafasının vücuduna oranla küçük olduğu anlaşılabilir düzeydedir.

pieta heykeli’ne yapılan saldırılar
pieta heykeli’ne yapılan saldırılar

Pieta Heykeli’ne Yapılan Saldırılar

Sanatçının bu heykel dışındaki eserlerine de bağırmak, hatta zaman zaman onlara saldırmak gibi davranışları olduğu bilinmektedir. Ancak sanatçının kendisi dışında da heykele 1972 yılında bir saldırı gerçekleştirilir. Lazslo Toth isimli bir jeolog parmaklıklar üzerinden atlayarak çekiç yardımıyla heykele saldırmıştır. Toplamda 12 darbe ile Meryem Ana’nın ilk önce kolunu kesip sonra da burnunun ucunu kırmıştır. Ayrıca heykelin yanağına ve sol gözüne hasarlar vermiştir. Bunun üzerine Roma mahkemesi Toht’u sosyal açıdan tehlikeli bir kişi olarak nitelendirerek iki yıl akıl hastanesine yatırmıştır. Tedavisi biter bitmez sınır dışı edilmiştir.

pieta heykeli
pieta heykeli

Pieta Heykeli

Heykele ilk baktığımızda beklediğimiz şey acı ve hüzün olmasına rağmen, İsa’nın yüzünde bu acıyı göremeyiz. Sanki yeni doğmuş bir bebeğin anne kucağında uyuması gibi. Annesinin oğlunu bırakmak istememesini halinden anlayabiliyoruz.

Bu heykelin yapımından önce Meryem hep yaşlı olarak tasvir edilse de, bu heykelde yirmili yaşlarında gözükmektedir. Ancak İsa çarmıha gerildiği zamanda annesi Meryem ellili yaşlarında idi. Bunun sebebi ise sanatçının Meryem’in bakireliği ve saflığı ile gençliğini koruduğuna vurgu yapmak istemesidir. Ayrıca Meryem’in gövdesi kafasına oranla büyük yapılmıştır. Burada evladının ölümünü gören annenin devleştiği algısı sanatçının görüşlerini bize yansıtmaktadır. Ayrıca sanatçı yaptığı Meryem tasviri nedeniyle birçok defa eleştirilmiştir.

Meryem’in yüzündeki hüzne dikkatli bakacak olursak, oğlunun ölü bedenini bir bebeği tutarcasına tutuyor. Oğlunun bedeninin ağırlığı sebebiyle dizleri iki yana açılmış, ancak bundan şikâyetçi değilmiş gibi gözüküyor. Ayrıca İsa’yı bırakmak istemediği oğlunun kolunun altından sıkıca kavramasından anlaşılıyor.

Sol eline baktığımızda ise ölü bedeni izleyiciye sunarak herkesi İsa’ya saygıya davet etmektedir. Bunu yaparken müminlerin gözüne doğrudan bakmak istemediği ve gözlerini yere indirdiği gözükmektedir. Böylece heykelde Meryem hem oğlunu sıkı sıkı tutmakta olup, hem de ölü bedeni izleyiciye sunmaktadır. Bu da heykelde bulunan zıtlıklardan birisidir.

Heykelde iki insan bedeni mermerden tasvir edilmiş olsa da sanki etten bir beden hissi vermektedir. Ölü vücudun ağırlığını adeta hissediyoruz. Annenin acısı ise yüzüne yansımaktadır. Güzel ve genç olmasına rağmen ölü bedeni taşıyabilecek durumda. Eserdeki önemli çelişkiden birisi ise figürlerin birinin hareket halinde diğerinin hareketsiz olmasıdır. Tıpkı yaşam ve ölüm gibi.

İsa’nın bacakları, Meryem’in elbisesindeki drapeler ve figürlerin üzerindeki yüzeyler heykelin canlılığını artıran etmenlerdir. Ayrıca Meryem’in üstünden dökülen elbisesine karşın İsa neredeyse tümüyle çıplak olması heykelde karşımıza çıkan başka bir çelişkidir. Bir başka çelişki ise Meryem’in uyuşmuş bedeninin tamamen toprakla birleşmiş olup, ölü bedenin sadece sağ ayağının ucu yere değmesidir.

Heykel 174 x 195 cm’dir. İlk önce Kardinal için yapıldığından boyutu sebebiyle St. Petrus Bazilikasına göre küçük gelmiştir. Her ne kadar küçük gibi gözükse de izleyicilerde uyandırdığı duygular nedeniyle büyük ve önemli bir eserdir. Bu yüzden yılda sayısız izleyici bu heykeli ziyarete gelmektedir.

İlginizi Çekebilir: Michelangelo’nun Davut Heykeli

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu