Çağımızın geri dönüşü olmayan ve tedavisi henüz bulunamamış yaygın ileri yaş hastalıklarından biri de “Alzheimer” dır. Çoğu yaşlının korkulu rüyasıdır. Alzheimer hastalığı mercek altına alındığında herhangi bir bunama (demans) rahatsızlığından farklılık gösterdiği ortaya çıkmaktadır. Alzheimer geri dönüşü olmayan bir beyin hastalığıdır. Beyinde belli bölgelerin zamanla kaybolması şeklinde ortaya çıkar. Beyin gittikçe küçülür.
Alzheimer- Demans Farkı
Yaşlılıkla beraber çeşitli organlarda yıpranma meydana gelmektedir. Beyin de bu organlardan biridir. Özellikle ileri yaşlarda (80 yaşından itibaren) beyinde oluşan yıpranmaya bağlı olarak unutkanlık ortaya çıkmaktadır. Buna tıp dilinde genel olarak “demans” denir. Her demans Alzheimer değildir, ancak Alzheimer bir demans türüdür.
Alzheimer hastası olan kişi öncelikle bu hastalığın geri dönüşü olmadığını bilmelidir. Her ne kadar tedavi edici ilaçlar varsa da çoğu hasta ağır yan etkileri nedeniyle bunları bırakmaktadır.
Alzheimer Oluşum Sebepleri
Bilim ve Teknik Ekim 2018 sayısında Alzheimer’ın ilk belirtilerden 10 sene kadar önce bir göz muayenesiyle tespit edilebileceği yazmaktadır.
Yapılan araştırmalarda Alzheimer hastalığının belirti göstermeden yıllar önce başladığı tespit edilmiştir. Hastalığa neden olan etkenlerden biri uykusuz geçirilen gecelerdir. Uykusuzluk beyindeki mutluluk hormonu dopaminin seviyesini düşürmektedir bu da Alzheimer hastalığını tetiklemektedir. Ayrıca Alzheimer hastalarında genelde şizofreni hastalarının tersine düşük dopamin seviyeleri görülmektedir.
Diğer bir araştırmada ise ağızda meydana gelmiş bir diş iltihap hücresinin beyne ulaşmasının Alzheimer hastalığını başlattığı tespit edilmiştir.
Bazen Alzheimer Parkinson hastalığıyla beraber görülebilir. Alzheimer genetik ve bulaşıcı değildir.
Yüksek şekerin de Alzheimer’ı tetiklediği tespit edilmiştir.
Alzheimer Oluşum Aşamaları
Alzheimer hastalığı 7 ana aşamada ilerler. Bu evrelerin ilerleme hızı hastanın cinsiyetine ve yaşına göre değişkenlik göstermektedir. Ama genelde unutkanlıkla başlayıp yatalak olmakla sona erer. Örneğin 70 yaşında Alzheimer belirtisi gösteren bir hasta 5 sene içinde 7.evreye gelirken, 85 yaşında Alzheimer başlangıcı tespit edilen bir hastada çok daha yavaş ilerleyebilmekte hatta hasta yatalak olmadan ömrünü sürebilmektedir.
Alzheimer’da 1. Aşama
Bu evrede hasta sadece yakın geçmişi hatırlamakta zorlanır. Sabah gördüğü kişiyi akşam unutur. Zaman kavramını karıştırmaya başlar; akşamı sabah, yazı kış zanneder. Uzak geçmişi, örneğin askerlik yaparken komutanının ismini, vefat eden kardeşlerinin ismini, onların çocuklarının ismini, nasıl evlendiklerini, yaptığı işleri çok iyi hatırlar. Hastada toplumdan uzaklaşma, yalnız kalma ve asosyal olma davranışları ortaya çıkar.
Bu evrede olası tüm tedavi şekillerine başvurulmalıdır. Hastaya Hindistan cevizi yağı içeren kahve verilmelidir. Kahvedeki kafein beyni olumlu yönde uyarmaktadır. Çilek yedirilmelidir. Çileğin içindeki bir takım fito kimyasalların sinir hücrelerine etki ederek Alzheimer’ı önlediği tespit edilmiştir.
Yine hastanın zihnini çalıştırmak için kısa görevler verilmelidir hastaya. Mesela mısır patlatması, birine belli miktar ödeme yapması veya çöpü dışarıya atması istenir.
Bu evrede hastayı mümkün olduğu kadar çocuk ve torunu gibi yakınlarıyla görüştürmek ve konuşturmak gerekir. Zihnini canlı tutmak için fotoğrafları anlatması istenebilir.
Evine farklı yollardan dönmesi istenebilir.
Alzheimer’da 2. Aşama
Hasta gözlük, cep telefonu ve uzaktan kumanda gibi sık kullanılan araçların yerini unutur. Hasta iştahını kontrol edemez. Doyma duygusu kaybolur. Evin etrafındaki çevreyi ve yolları hatırlayamaz. Dışarı tek başına çıkarılmamalıdır. Yanına yüksek miktarda para verilmemelidir.
Alzheimer’da 3. Aşama
Hasta diş fırçası gibi sık kullandığı malzemelerin ne işe yaradığını unutur.
Alzheimer’da 4. Aşama
Hasta yürümeyi unutur, oturabilir veya yatar. Artık en yakınlarını dahi unutur, tanıyamaz.
Alzheimer’da 5. Aşama
Hasta tuvalet yapma alışkanlığını kaybeder. Artık hastanın altı hasta beziyle bezlenmelidir. Konuşmayı unutur, artık iletişim kuramaz.
Alzheimer’da 6. Aşama
Yutma duygusu unutulur ve hasta artık kendisi beslenemez. Bu dönemde her türlü yemek robottan geçirilip püre kıvamına getirilerek hasta beslenir. Ancak hasta yedirilirken dikkatli olunmalıdır çünkü yemeğin nefes borusuna kaçma ihtimali vardır. Pek çok hasta bu şekilde hayatını kaybetmektedir.
Alzheimer’da 7. Aşama
Alzheimer’ın son evresinde hasta, tabiri caizse “bir bebek” gibi olmaktadır. Yemek yemede, tuvaletini yapmada, üzerini değiştirmede ve yıkanmada bakıma ihtiyaç duymaktadır. Artık konuşamaz ve oturamaz. Gözleriyle yanına geleni takip edebilir, tanıdığı kimselere birtakım sesler çıkarabilir. Çoğu hasta bakıcı Alzheimer hastası yatalak duruma geçince rahatlamaktadırlar. Çünkü artık dışarı çıkmasını önlemek için kapı kilitlemeler gerekmez. Hastanın yanında devamlı birinin durması da gerekmez.
Hastaların Bakımı
Alzheimer hasta bakıcılarının ve hastanın yakılarının bu hastalığın ilerleyişi de hasta bakımı hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları gerekmektedir.
Alzheimer hastalığında MIND diyeti için İlaçsız Yaşıyoruz linkini ziyaret edebilirsiniz.
Alzheimer hastaları bakımında, hasta ayakta iken, hastanın yalnız bırakılmaması gerekir. Örneğin hasta yolları karıştırdığı için aniden evden çıkıp tanıdığı birine gitmek isterken kaybolabilmektedir. Hastanın ayakta olduğu bu dönemde cebine ev adresi, hasta adı soyadı ve iletişim telefonu yazan notlar konulmalıdır. Bu dönemde hasta bildiği alışık olduğu evinde ve ortamda bulundurulmalıdır. Alzheimer hastalarının ikamet adresleri mecbur olunmadıkça değiştirilmemelidir.
Genelde çoğu hasta ilk evrelerde yanında devamlı birine ihtiyaç duymazlar. Sadece evin temizliğinin sağlanması ve yemeğin hazır olması yeterli olur. Yemeğini kendisi ısıtıp yiyebileceği sürece bir sorun yoktur. Ayrıca bu hastanın zihnini çalışmaya da zorlamaktadır. Ancak bazı Alzheimer hastalarında saldırgan tavırlar ortaya çıkabilmektedir. Kendisini tuvalete götüren kişiye yumruk, tekme atma veya kendini balkondan atmaya kalkmak gibi… Bir de doğalgazı açık unutma gibi tehlikeli davranışlar ortaya çıkabilir.
Alzheimer hastasının en tehlikeli dönemi sanılanın aksine ayakta geçirilen dönemdir. Hasta bu sırada evden kaçıp bilmediği bir yere gidebilir, kaybolabilir. Tanımadığı insanlara para… vb. verebilir. Aile sırlarını olmadık insanlara açabilir. Tanımadığı insanları akrabası zannedebilir.
Alzheimer hastası yazın kışlık, kışın yazlık kıyafet giyebilir. Yazın ortasında üşüdüğünü ileri sürerek kaloriferi açabilir. Bunlara dikkat edilmelidir.
Tedavide kullanılan ilaçlar bazen yan etkiler gösterebilir. Bu durumlarda ilaç dozu düşürülmeli veya ilaç tamamen kesilmelidir.
Alzheimer hastasının vücudunda yara oluşmaması için yattığı yatağın üzerine koyun postu serilmelidir. Posttaki yün yağı “lanolin” doğal bir koruyucu olmaktadır.
Alzheimer hastası yıkanırken bir süngerle silinmeli ve sonra havluyla kurulanmalıdır.
Alzheimer hasta bakımı oldukça yorucu ve yıpratıcıdır. Bakan kişinin belli aralıklarla değiştirilmesi gerekir. Sabırlı ve merhametli ayrıca bu işe gönüllü bakıcılar bulunması gerekir.
Oturabilen Alzheimer hastaları düzenli aralıklarla tekerlekli sandalyede güneşlendirilmelidir.
Alzheimer hastası yatalak olduktan sonra altı günde iki kez, sabah ve akşam değiştirilmelidir. Günde 3 öğün yemek verilmelidir. Bu yemekte hem makarna gibi karbonhidratlar, hem et gibi proteinler, hem de yoğurt gibi süt ürünleri olmalıdır.
Alzheimer hastasının odası havadar olmalıdır eğer bu sağlanamıyorsa oluşacak kötü kokudan dolayı odaya klima takılmalıdır.
Alzheimer hastasının genital bölge tüy temizliği düzenli yapılmalı ve tırnakları kesilmelidir. Yatış pozisyonu dizler kırık pozisyonda olursa öyle kalacaktır. Sürekli yattığı için akciğer enfeksiyonlarına daha kolay yakalanabilirler. Bu konuda azami dikkat edilmesi gerekir.
Düzenli aralıklarla hastanın kan ve idrar testi yapılmalıdır. Beslenmesi ona göre düzenlenmelidir.
İlginizi Çekebilir: Alzheimer Testi! Fotoğrafta Kaç Yüz Görüyorsun?
