Çavdar ekmeğinde gluten var mı sorusu çölyak hastalarını yakından ilgilendiren bir sorudur. Özel bir diyete uymak mecburiyetinde olan çölyaklı kişiler gluten içeren gıdaları sindirmekte zorlanıyorlar. Gluten tahıl unlarından nişasta çıkarıldıktan sonra geri kalan albüminli maddedir. Bu maddeye karşı hassasiyeti olan kişileri çölyak hastası olarak biliriz.
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından açıklanan verilere göre ülkemizdeki çölyak hastalarının sadece 10’da 1’i çölyak hastası olduğunun farkında. Türkiye’de 250 bin ile 750 bin kişi arasında çölyak hastası olduğu tahmin ediliyor. Dünyada ise (yaklaşık olarak) her 100 kişiden 1’inin çölyak rahatsızlığından mustarip olduğu biliniyor. Yani gluten sindirimi ile ilgili olan bu sorun aslında çok fazla kişiyi ilgilendiren bir sağlık sorunu.
Bu yazımızda hem çölyak hastalarının beslenme şekli konusu üzerinde duracağız hem de çavdar ekmeğinin içeriğinde gluten olup olmadığına dair soru işaretlerini gidereceğiz.
Çölyak Hastaları ve Glutensiz Beslenme
Glutensiz beslenme ile pek çok kafa karışıklığı var. Aslında bu beslenme tipi son yıllarda çok popülerleşti. Bazı kişiler sadece kilo vermek için ya da daha sağlıklı olduğuna inandıkları için glutensiz besleniyorlar. Fakat Çölyak hastaları için glutensiz beslenme sadece bir tercih değil, bir mecburiyet. Siz de gluten içeren gıdaları tükettikten sonra şişkinlik, rahatsızlık ve benzeri sorunlar yaşıyorsanız gerekli tetkikleri yaptırmalısınız. Bu sayede çölyak hastası olup olmadığınızı öğrenebilirsiniz.
Gluten içeren besinler denilince listenin başında buğday, arpa, yulaf ve çavdar gelir. Bu da demek oluyor ki glutensiz beslenenler hububat, makarna ve pek çok işlenmiş gıdayı tüketmemeliler. Öte yandan patates, soya unu ve mısır gibi gıdalar ise çölyak hastaları için zararsızdır. Kırmızı ve beyaz etler, sebzeler ve meyveler gluten içermez. Çölyak hastaları bu gıdaları güvenle tüketilebilirler.
Bu hastalık ile ilgili daha detaylı bilgiye sahip olmak için İlaçsız Yaşıyoruz sitemizden Glüten Hastalığı Belirtileri Nelerdir? Çölyak Hastalığı Tehlikeli midir? yazımızı okuyabilirsiniz.
Çölyak hastaları gluten yerse ne olur diye düşünüyor olabilirsiniz. Çölyaklı bir kişi gluten içeren gıda tüketirse ince bağırsağın zarında yer alan ve villi adı verilen çıkıntılar kaybolur. Bu çıkıntılar sağlık için çok önemlidir ve kaybolduklarında ince bağırsak zarar görür. İnce bağırsak zarar görürse bağışıklık sistemi zayıflayabilir. Çölyak hastası gluten tüketirse kansızlık ve şiddetli sindirim sorunları yaşanır. Ayrıca vücut hastalıklara açık hale gelir.
Gluten İntoleransı Ne Demek?
Gluten intoleransı ya da diğer adı ile gluten tahammülsüzlüğü, glutene olan hassasiyeti ifade eder. Çölyak hastalığı gluten intoleransının en şiddetli halidir. Ortalama 100 kişiden 1’i çölyak hastasıdır. Bu hastalık Otoimmun bir bozukluktur. Vücut glutene sanki bir düşmanmış gibi davranır ve bu yabancı istilacıyla savaşmak için istilaya geçer. Öte yandan çölyak hastası olmayıp sadece glutene karşı hassasiyeti olan kişiler de vardır. Bu kişilerin yaşadığı sorun çölyak dışı gluten duyarlılığı olarak adlandırılır. Bu kişilerde gluten sadece rahatsızlık hissi, karın ağrısı ve sindirim sorunları görülebilir.
Çölyak Hastalığı Tedavisi
Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin gluten adı verilen bir proteine karşı anormal bir tepki göstermesiyle ortaya çıkan, genetik yatkınlığı olan bireylerde görülen kronik bir hastalıktır. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunur ve çölyak hastalığı olan kişilerde bağırsaklara zarar verir. Bu durum, besinlerin emiliminde bozulmalara neden olarak çeşitli semptomlara yol açar. Çölyak hastalığının belirtileri arasında karın ağrısı, ishal, kilo kaybı, anemi ve yorgunluk gibi pek çok farklı semptom bulunabilir. Tanı konulduktan sonra en etkili tedavi yöntemi, sıkı bir gluten içermeyen diyetin ömür boyu sürdürülmesidir.
Glutensiz diyet, çölyak hastalığının yönetiminde tek geçerli tedavi yöntemidir. Çölyak Hastalığı Tedavisi yani bu diyetin temel amacı, gluten içeren tüm gıdalardan kaçınmaktır. Buğday, arpa ve çavdar gibi tahılların tamamen diyetten çıkarılması gerekir. Özellikle çavdar ekmeği, çölyak hastaları için kesinlikle kaçınılması gereken bir besindir çünkü yüksek miktarda gluten içerir. Bunun yerine, glutensiz unlardan yapılan ekmekler ve diğer unlu mamuller tercih edilmelidir. Diyetin titizlikle uygulanması, bağırsakların iyileşmesine yardımcı olur ve semptomların ortadan kalkmasını sağlar. Ayrıca, bu diyet sadece semptomları hafifletmekle kalmaz, aynı zamanda uzun vadede bağırsak kanseri ve osteoporoz gibi ciddi komplikasyonların riskini de azaltır.
Glutensiz diyetin uygulanması, başlangıçta zorlayıcı olabilir, ancak günümüzde glutensiz ürünlerin erişilebilirliği arttıkça bu süreç daha yönetilebilir hale gelmiştir. Marketlerde ve restoranlarda glutensiz seçeneklerin bulunabilirliği, çölyak hastalarının yaşam kalitesini artırmaktadır. Ayrıca, çölyak hastaları için özel olarak hazırlanmış beslenme planları ve danışmanlık hizmetleri de mevcuttur. Diyetin başarılı bir şekilde sürdürülmesi, sadece gıda etiketlerini dikkatle okumayı değil, aynı zamanda çapraz bulaşmadan kaçınmayı da gerektirir. Sonuç olarak, glutensiz diyetin sıkı bir şekilde takip edilmesi, çölyak hastalarının sağlıklı ve dengeli bir yaşam sürmelerine olanak tanır.
Ekmeğin İçinde Gluten Var Mı?
Piyasadaki pek çok ekmek, buğday, çavdar, arpa ve yulaf gibi tahıllardan üretilir. Yani çoğu ekmeğin içerisinde gluten vardır. Gluten hassasiyeti olanlar ve çölyak hastaları bu konuda çok dikkatli olmalıdır. Çavdar ekmeğinde gluten var mı sorusunun yanıtı da evettir. Çünkü çavdar ekmeği çavdar ile yapılır ve çavdar yoğun şekilde gluten içerir. Çavdar ekmeğinin içerisinde ciddi miktarda gluten bulunur. Bu yüzden çölyak hastaları bu ekmek yerine gluten içermeyen ekmekleri tercih etmelidir.
Çölyak Hastaları Normal Ekmek Yerse Ne Olur?
Çölyak hastaları normal ekmek yerse buğday içeren gıda tüketmiş olur. Bu yüzden de üst kısımda belirttiğimiz sağlık sorunlarını yaşayabilir. Karın ağrısı, sindirim sorunları ve bağışıklık ile ilgili sorunlar yaşamamak için çölyaklı kişiler normal ekmek yememeliler.
Hangi Ekmekte Gluten Yok? Glutensiz Ekmekler Nelerdir?
Marketlerde ve fırınlarda satışa sunulan pek çok ekmek türü gluten içerir. Ancak çölyak hastalığı ile ilgili farkındalık son zamanlarda arttı. Bu sayede gluten içermeyen ekmeklerin yapımı ve satışı da çoğaldı. Bir sonraki kısımda gluten intoleransı olan kişilerin yiyebileceği ekmekleri sıralayacağız.
Gluten Hassasiyeti Olanlar Hangi Ekmek Yemeli?
Çölyak hastalarının yiyebileceği ekmekler:
- Karabuğday ekmeği
- Hindistan cevizi unuyla yapılan ekmek çeşitleri
- Nohut unu kullanılarak yapılan ekmekler
- Ekşi mayalı ekmekler
- Mısır unu kullanılarak yapılan ekmekler
Eğer siz de glutensiz beslenmeyi düşünüyorsanız Şekersiz ve Glutensiz Beslenmek Nedir ve Nasıl Yapılır? yazımızı okuyarak bilgi sahibi olabilirsiniz.
NOT: Bu makale Medikal Park markasının içeriği olan https://www.medicalpark.com.tr/colyak-hastaligi-nedir-belirtileri-ve-tedavi-yontemleri-nelerdir/hg-1948 ile İşbirliği içinde yazılarak yayına alınmıştır.
