Mona Lisa Neden Dünyanın En Ünlü Tablosudur? Abartılıyor Mu? Ortada Gerçek Bir Sanat Mı Var?

Leonardo da Vinci’nin Mona Lisa adlı eserini  boyamasından beş yüzyıl sonra halen ününü korumaktadır. Portre Louvre Müzesi’ndeki kurşun geçirmez camın arkasında asılı durmaktadır. Her gün binlerce itişip kakışan seyirciyi kendine çekiyor.

Mona Lisa, dünyanın en ünlü tablosudur desek yanlış olmaz. İzleyiciler ya da sanat sevenler, sanat eserini yakından görmeyi başardıklarında sıradan bir kadının portresi karşısında şaşkına döneceklerdir. Mütevazı bir şekilde yarı saydam bir peçe, koyu renk elbiseler giymiş ve mücevhersiz. Gülümsemesi ve bakışları hakkında çok şey söylendi. Ancak izleyiciler hala tüm bu yaygaranın ne hakkında olduğunu merak etmekte.

İlginizi Çekecek Bir Başka İçeriğimiz: Mona Lisa’nın Yaratıcısı Leonardo da Vinci Kimdir?

Bakıcının (eserdeki yüz) kimliğinin gizemleri ve esrarengiz görünümüyle birlikte, çalışmanın popülerliğinin nedeni, birçok bilmecesinden biridir. Pek çok teori sanat eserinin ünlü olmasının bir nedenini belirlemeye çalışsa da, en zorlayıcı argümanlar tek bir açıklama olmadığında ısrar ediyor. Eserin ünü, resmin doğal çekiciliğiyle birleşen birçok şans eserinin sonucudur.

Mona Lisa Neden Bu Kadar Ünlü?

Mona Lisa’nın çok iyi bir tablo olduğu konusunda şüphe yok. Leonardo, Mona Lisa’nın üzerinde çalışırken bile büyük saygı görmüştür. Hatta çağdaşları o zamanlar yeni olan üç çeyrek pozunu kopyalamıştır. Yazar Giorgio Vasari daha sonra Leonardo’nun doğayı yakından taklit etme yeteneğini övdü.

Gerçekten de Mona Lisa çok gerçekçi bir portre. Bakıcının yumuşak heykelsi yüzü, Leonardo’nun formu modellemek için ince ışık ve gölge geçişlerini kullanan sanatsal bir teknik olan sfumato’yu ustaca ele alışını muazzam bir gerçeklikte. Özenle boyanmış peçe, ince işlenmiş bukleler ve katlanmış kumaşın dikkatli bir şekilde işlenmesi, Leonardo’nun incelenmiş gözlemlerini ve tükenmez sabrını ortaya koymaktadır.

Resimdeki kadının sabit bakışları ve ölçülü gülümsemesi 19. yüzyıla kadar gizemli görülmese de bugün izleyiciler onun müphem ifadesini takdir edebilirler. Leonardo da Vinci, karmaşık bir insana çok benzeyen karmaşık bir figür çizdi.

İlginizi Çekecek Bir Başka İçeriğimiz: Leonardo da Vinci Hakkında 12 İlginç Gerçek

Ancak birçok bilim insanı, Mona Lisa’nın mükemmel kalitesinin tek başına tabloyu ünlü yapmak için yeterli olmadığına dikkat çekiyor. Sonuçta çok güzel tablolar var. Dış olaylar da sanat eserinin ününe ün kattı. Tablonun evinin dünyanın en çok ziyaret edilen müzelerinden biri olan Louvre’da olması eserin ününe ün katmıştır. Adeta eseri yücelten tesadüfi bir durum olarak tarihe geçmiştir.

Eser, Louvre’a Fransa kralı I. Francis ile başlayan dolambaçlı bir yoldan geldi. Leonardo’nun yaşamının son yıllarını I. Francis’in sarayında geçirmiştir. Resim kraliyet koleksiyonunun bir parçası oldu ve yüzyıllar sonra, Devrim kraliyet koleksiyonunun halkın mülkü olduğunu iddia edene kadar portre Fransız saraylarında gözlerden uzak tutuldu. Bir süre sonra Mona Lisa, Napolyon’un yatak odasından 19. yüzyılın başında Louvre Müzesi’ne yerleştirildi. Louvre’un ünlülüğü ve eser sayısı arttıkça, tablonun tanınması da arttı.

Peki Kimdir Bu Tablodaki Kadın?

Portrenin bakıcısının kimliği kısa sürede daha ilgi çekici hale geldi. Birçok bilim insanı, tablonun Floransalı tüccar Francesco del Giocondo’nun karısı Lisa Gherardini’yi tasvir ettiğine inandı. Ancak Francesco’dan böyle bir komisyonun kaydı yoktur. Bakıcının kimliği hiçbir zaman kesin olarak tespit edilmemiştir. Bilinmeyen kimliği insanların onun hakkında yapmak istedikleri her türlü karakterizasyona figürü ödünç verdi.

19. yüzyılın Romantik döneminde, tasvir edilmiş olabilecek basit Floransalı ev kadını, gizemli bir baştan çıkarıcıya dönüştürüldü. Fransız yazar Théophile Gautier, onu “garip bir varlık… bakışı bilinmeyen zevkler vaat eden” olarak tanımlamıştır. Diğerleri onun hain dudakları ve büyüleyici gülümsemesi hakkında konuştu. İngiliz yazar Walter Pater, ona “birçok kez ölmüş ve mezarın sırlarını öğrenmiş” bir vampir diyecek kadar ileri gitti. 19. yüzyılda Mona Lisa’yı saran gizem havası, tabloyu tanımlamaya ve spekülasyonlar halen çizmeye devam ediyor.

Mona Lisa, 19. yüzyıl da Leonardo’yu bir dahi olarak mitolojikleştirdi. Ölümünden sonraki yüzyıllar boyunca, saygın biri olmaya devam etti. Bununla birlikte bazı bilim adamları, 19. yüzyılda Rönesans’a olan ilgi arttıkça, Leonardo’nun yalnızca çok iyi bir ressam olarak değil aynı zamanda tasarımları çağdaş icatları önceden şekillendiren büyük bir bilim insanı ve mucit olarak daha popüler bir şekilde görüldüğünü belirtmişlerdir.

İlginizi Çekecek Bir Başka İçeriğimiz: Belleğin Azmi Tablosu ile İlgili 15 İlginç Bilgi

Mona Lisa Abartılıyor Mu?

19. yüzyılın yazarları Mona Lisa’ya ilgi uyandırdı. Ancak 1911’de tablonun çalınması ve ardından gelen medya çılgınlığı, dünya çapında oldukça dikkat çekti. 1911’in 22 Ağustos’unda suçla ilgili haberler duyulduğunda, hemen bir sansasyon yarattı. İnsanlar Louvre’a akın edip bir zamanlar tablonun asılı olduğu boş alana baktı. Adeta ağızları açık kaldı. Müzenin resim müdürü istifa etti. Gazetelerde bir aldatmaca suçlamaları arttı. Hatta Pablo Picasso şüpheli olarak tutuklandı!

İlginizi Çekecek Bir Başka İçeriğimiz: Pablo Picasso Kimdir?

İki yıl sonra, Floransa’daki bir sanat tüccarının yerel yetkilileri bir adamın onu satmak için kendisiyle temasa geçtiği konusunda uyarması üzerine tablo İtalya’da ortaya çıktı. Adam, Louvre’da Mona Lisa da dahil olmak üzere bir dizi resim üzerinde kısa bir süre çalışmıştı. Çalan kişi, Fransa’ya göç eden İtalyan bir göçmen olan Vincenzo Peruggia’ydı. O ve diğer iki işçi portreyi duvardan alıp gece boyunca onunla birlikte bir dolaba saklandı. Sabah olunca tabloyu alıp birlikte kaçtılar.

Medyanın ilgisi nedeniyle tabloyu satamayan Peruggia, yakalanana kadar onu bir sandığın dibine sakladı. Resim Louvre’a muzaffer dönüşünü yapmadan önce Peruggia İtalya’yı gezerken hırsızlıktan yargılandı, mahkum edildi ve hapsedildi. O zamana kadar birçok Fransız, eseri kaybettikleri ve geri kazandıkları ulusal bir hazine olarak görmeye başladı.

Mona Lisa’ya Çizilenler de Ününe Ün Kattı

Mona Lisa, soygundan sonra kesinlikle daha ünlüydü ancak I. Dünya Savaşı kısa sürede dünyanın dikkatinin çoğunu çekti. Bazı akademisyenler, Marcel Duchamp’ın 1919’da bir kartpostal reprodüksiyonunu şakacı bir şekilde tahrif etmesinin, dikkatleri Mona Lisa’ya geri getirdiğini ve tabloyu dünyanın en çok tanınanlarından biri yapacak bir akım başlattığını ileri sürüyorlar.

Bakıcının yüzüne sakal ve bıyık çizip L.H.O.O.Q kısaltmasını eklediğinde sanata tapınmaya karşı oynadı. Bu saygısızlık eylemi küçük bir skandala neden oldu. Diğer kurnaz sanatçılar böyle bir şakanın kendilerine dikkat çekeceğini kabul ettiler.

On yıllar sonra, başta Andy Warhol olmak üzere diğer sanatçılar da aynı yolu izledi. Sanatçılar Mona Lisa’yı çarpıtıp, şekillerini değiştirdikçe ve röprodüksiyonlarla oynadıkça, karikatüristler ve reklamcılar onu daha da abarttı.

İlginizi Çekecek Bir Başka İçeriğimiz: Bir Claude Monet Eseri: Jeanne-Marguerite Lecadre Bahçede

On yıllar boyunca teknoloji geliştikçe, resimi sonsuz bir şekilde yeniden ürettiler. Eser bazen manipüleye uğradı bazen de uğramadı. Böylece Mona Lisa, sanata az ilgisi olanlar için bile dünyanın en iyi bilinenlerinden biri haline geldi.

1963’te Amerika Birleşik Devletleri’ne ve 1974’te Japonya’ya yapılan bir tur, resmi ünlü statüsüne yükseltti. Mona Lisa, New York City’deki Metropolitan Müzesi’ne ve Washington DC’deki Ulusal Sanat Galerisi’ne günde yaklaşık 40.000 kişi çekti.

Mona Lisa kuşkusuz iyi bir sanat olsa da, ünlü olmasının tek bir nedeni yoktur. Aksine, Louvre’a tesadüfi gelişinden 19. yüzyılın mit yapımına, 20. ve 21. yüzyılın sonsuz röprodüksiyonlarına kadarki yüzlerce koşul, Mona Lisa’yı dünyanın en büyük tablosu yapmak için resmin doğal çekiciliği ile birlikte çalıştı.

Ortada Gerçek Bir Sanat Mı Var?

Bir sürü teknik ve Leonardo’nun özgün fırça darbeleri varken eserin sanat olmadığını düşünmek biraz tuhaf olur.

Çalkantılı geçmişi ve çağdaş şöhreti nedeniyle bugün Mona Lisa, kurşun geçirmez bir cam tabakasının arkasında durmakta ve sergilenmektedir. Böyle eşsiz ve tartışmalı bir sergide bile, resim Louvre’daki en popüler parçalardan biri ve şaşırtıcı olmayan bir şekilde dünyanın en çok izlenen ve ziyaret edilen tablolarından biri olmaya devam ediyor.

İlginizi Çekecek Bir Başka İçeriğimiz: Picasso’nun Ünlü Tablosu: Guernica