Evanjelizm nedir sorusunu araştırıyorsanız siz de yeni konularda bilgi sahibi olmayı seviyor olmalısınız. Evanjelizm kelimesi kulağınıza bir yerden tanıdık geliyorsa hemen hatırlatalım ki Türkiye’de Ekim 2016 yılında tutuklanan Amerikalı Rahip Brunson olayı ile bu kelime gündemimize de yerleşmişti. E Amerika ile Türkiye arasında gerginliğe yol açan bu olayın baş kahramanı Brunson, Evanjelizm mezhebine mensup biridir. Bu hatırlatmanın ardından Evanjelizm’in ne olduğuna Brunson’dan ayrılarak daha yakından bakalım.
Evanjelizm, 1700’lü yıllarda İngiliz George Whitefield, John Wesleyve, Amerikalı teolog ve filozof Jonathan Edwars tarafından temelleri atılan bir mezheptir. Evanjelizm sözcük olarak Kitab-Mukaddes’e dönmek veya yönelmek anlamına gelmekle birlikte sadece İncil’i kast etmemektedir. Eski Ahit denilen Tevrat ve Zebur’u da işaret etmektedir ancak asıl kaynak İncil ve onu oluşturan Matta, Markos, Luka ve Yuhanna’dır. Genel anlamıyla ise Evanjelizm, İncil hakkında vaaz vermektir ve İsa’ya yoğunlaşan bu vaazlarla amaçlanan da farklı din ve inanıştan olanları Hristiyan dinine davet etmektir.
Evanjelizm’in Kökenleri
Evanjelizm’in çıkış noktasına baktığımızda kökeninin 17. yüzyılda İngiltere’de tutucu küçük burjuvaziye dayandığı, daha temelinde ise 16. yüzyıla uzanarak Protestanlık içinde gelişim gösterdiği görülür. Protestanlığın daha tutucu ve muhafazakar bir kısmını ifade eder. Amerika Birleşik Devletleri’nde 1820’li yıllarda daha çok Hristiyanlık için kullanılan Evanjelizm 19. yüzyıl itibariyle iki farklı yoldan ilerlemeye başlamıştır. Bir taraftan Charles G. Finney ile Amerikan halkının dönüşümünü sağlamış ve devrimci bir anlam kazanmış; diğer taraftan ise Playmouth Kardeşliği hareketinin kurusucu olan John Nelson Darby önderliğinde radikal bir dini niteliği temsil etmeye başlamıştır.
Evanjelizm nedir diye düşünenler bu inanıştaki kişilerin günümüzdeki durumunu da merak ederler. Bugün ise Evanjelizm, Amerika’da Hristiyan toplumun daha tutucu bir kesimini ifade etmektedir. Hristiyan Avrupa, 1290 yılında Yahudileri önce İngiltere’den İspanya ve Portekiz’e, daha sonra 1492’de de İspanya ve Portekiz’den sürgün etmiştir. Bu durumla karşı karşıya kalan Yahudiler ise ya din değiştimek zorunda kalmışlar ya da bulundukları bölgeleri terk etmişlerdir. Özellikle İngiltere’de Evanjelizm, Protestanlığı deforme ederek Hristiyanlığın Yahudi karşıtı tutumunu ortadan kaldırmaya yönelik bir tutum izlemiştir. Bu, İngiltere’nin Hristiyan-Yahudi ortak güdümü üzerine oluşmasını hedefleyen Yahudi yanlısı bir Hristiyan Siyonizmidir.
Evanjelik İnancı
Evanjelik inançta Tanrı, Evanjelik Protestan Hıristiyanlar için uhrevi ve Yahudiler için ise dünyevi olmak üzere iki plan yapmıştır. Diğer dinlere mensup olanlar ise Tanrı için bir önem taşımamaktadır. Tanrı’nın Yahudilerle ilgili olan planında Yahudiler vaad edilmiş topraklarda Büyük İsrail’i kurarak dünyaya egemen olacaklardır. Evanjelikler de Tanrı’nın bu planına destek olarak kendileri için olan kurtuluşa ahiret hayatında erişeceklerdir. Eski Ahit yani Tevrat ve Zebur ve Yeni Ahit yani İncil’den oluşan Kitabı Mukaddes’e göre, İsa’nın yeryüzüne yeniden inmesi için Yahudiler’in Kenan Diyarı olarak bilinen ve Tanrı’nın kendilerine vaat ettiğini iddia ettikleri topraklarda bulunmaları kesinlikle ama kesinlikle gerekmektedir.
İnsanın kendi iradesinin Tanrı’nın yazdığı kaderin dışına çıkamayacağı görüşüne inanan Evanjelistler bu kadere hız kazandırmak için Hristiyanlara önemli ve büyük bir iş düştüğüne inanmaktadır. Onlara göre gelecekte yeryüzüne hakim olacak olan İsrailoğulları, ahirete hakim olacak olanlar ise Hristiyanlardır. Ahiret’e ermenin gerçekleşmesi için ise kıyametin kopması gerekmektedir. Bu ise ancak İsrailoğullarının yeryüzü hakimiyeti ile mümkün olacaktır. Öyleyse Hristiyanlar’ın uhrevi cennetlerine kavuşabilmeleri için İsrailoğulları’nın emellerine ulaşması şarttır.
Evanjelistler Neye İnanır?
Evanjelizm nedir sorusunun ardından genellikle bu soru gelir. Evanjelistlerin inançlarına göre Megido Dağı’nda iyi ve kötü arasında gerçekleşecek Armagedon Savaşı’nda iyilerin başında İsa, kötülerin başında ise Deccal bulunacaktır. Bu savaşı Evanjelikler yukarıdan seyredecekler ve savaşı İsa’nın kazanmasıyla kısa bir huzur çağından ya da bin yıllık bir Altın Çağ’dan sonra kıyametin kopması gerçekleşecektir. Evanjeliklerin inançlarına göre dünyada yaşanacak nükleer ya da biyolojik bir savaş sonunda dünyadaki her dört insandan üçü ölecektir ancak tam bu noktada Evanjelistler ile Siyonistler arasındaki bir düşünce ayrılığı vardır.
Evanjelistlere göre İsa yeryüzüne indiğinde ve savaş sona erdiğinde Yahudiler arasında yalnızca İsa’ya inananlar hayatta kalacaktır. Siyonistlere göre ise İsa bir peygamber olmamakla birlikte gelecek olan kurtarıcı, Kral Davud soyundan gelen Moşiyah’tır. Burada, Evanjelistlerin beklediği kişi ile Siyonistlerin beklediği kişi aynı kişi değil, bir başka Mesihtir ve Siyonistlere göre de yalnızca Moşiyah’a inananlar hayatta kalacaktır.
Evanjelizm inancından anlaşıldığı şudur ki, Evanjeliklerin beklentisi tamamen dini bir nitelik taşırken Siyonistlerin beklentisi öncelikle siyasi olup, Büyük İsrail’i ve dünya hakimiyetini gütmektedir.
İlk kez 1909 yılındaki Scofield İncili’ni referans olarak kabul eden günümüz Protestan Evanjelikler, kıyametten önce İsa’nın yeryüzüne geleceğine inanır ve tüm önemli olaylar da İsrail’in yeniden kurulmasına odaklıdır.
Evanjelist ve Evanjelik Aynı Anlamda Değil
Evanjelist ve Evanjelik kelimeleri birbirine oldukça yakın yazılan sözcükler olsa da anlamları farklıdır. Basit anlamıyla Evanjelist sözcüğü, Hrıstiyanlığı vaaz eden veya yayan kişi anlamına gelmektedir. Evanjelik ise daha çok Protestan Kilisesi’nin muhafazakar kesimini nitelemektedir.
Evanjelikler, Amerika Birleşik Devletleri’ni kuran tutucu Protestan mezhebi Puritenler’in devamıdır. 20. Yüzyılın sonları ile 21. Yüzyılın başı itibariyle Evanjelizm merkezli olan bu akımın mensuplarına ve liberal Protestanlar dışındaki tüm Protestanlara Evanjelik denilmiştir. Ayrıca Martin Luther de reformları sıradında kurduğu kilise hareketi için Evajelik ismini kullanmıştır. Bu sebepten, Kıta Avrupası’nda Evanjelik, Protestan ya da Lutherci şeklinde algılanmaktadır.
Evanjelizm ve Evanjelistler hakkında verdiğimiz bilgiler ilginizi çektiyse yüzlerce insanı intihar etmeye ikna eden tarikatın hikayesini “917 İnsanı Toplu Bir Şekilde İntihara İkna Edebilir Miydiniz? O Tarikat Lider Etti, Tüm Yaşananlar ve Olayın Hikayesi” yazımıza göz atarak okuyabilirsiniz.
Dünya Üzerinde Evanjelistlerin Sayısı ve Evanjelist Başkanlar
Evanjelistlerin dünya çapında önemli ve güçlü olan televizyon, gazete, internet, sinema gibi kitle iletişim araçlarını kullanarak misyonerlik yaptıkları bilinmektedir. Bunun sonucunda da Amerika’da Evanjelist Protestanların sayısı 1987 yılında Protestan nüfusun yüzde 41’ini oluştururken 2004 yılına baktığımızda bu oranın yüzde 54’e ulaştığı görülmektedir.
İlk Evanjelist başkanın ABD Başkanı Jimmy Carter olduğu ve Beyaz Saray’da Evanjelistlerin hiç eksik olmadığı bilinmektedir. Ardından Ronald Reagan ve George W. Bush Evanjelist başkanlar olmuştur. Son olarak ise Yahudi bir damadı olan Donald Trump da Evanjelist ABD başkanıdır.
Amerika İçin Green Card Şartları Neler? sorusunun yanıtına ulaşmak için buraya tıklayabilir ve bilgi sahibi olabilirsiniz.